Duitsland heeft zich de afgelopen twee jaar een royale ondersteuner van Oekraïne getoond. Zeker, in het begin kwam de hulp vaak moeizaam op gang en er moesten keer op keer aarzelingen en voorbehouden overwonnen worden. Maar uiteindelijk doneert Berlin na Washington het meeste geld en de meeste wapens.

Niettemin wordt de Duitse regering vooral door de Oost-Europese bondgenoten, en Kiev natuurlijk, niet voor de volle 100 procent vertrouwd. Daarbij speelt WO II een rol, uiteraard, maar ook het recentere verleden toen Berlijn graag zaken deed met Moskou. Met name in de Baltische staten en Polen sluimert nog altijd de angst voor een ‘as Moskou-Berlijn’. De Duitsers moeten steeds weer hun goede trouw bewijzen en dat gaat Berlijn niet altijd even makkelijk af.

De grootste regeringspartij, de sociaaldemocratische SPD, is de thuisbasis van veel ‘Putin-versteher’. Zij willen onderhandelingen tegen elke prijs, ook al weten ze dat Poetin daar niets voor voelt. De SPD heeft bovendien van oudsher een sterke pacifistische en anti-Amerikaanse vleugel die de Russen waar mogelijk het voordeel van de twijfel gunt. Deze lieden maken momenteel stampij omdat de regering Amerikaanse kruisraketten wil stationeren. Dat is een reactie op de plaatsing door Moskou van middellange afstandsraketten die in strijd is met een anti-raket-verdrag. Maar Amerikaanse raketten op Duits grondgebied zijn een ‘provocatie’.

Binnen de regering is de steun aan Oekraine regelmatig een twistpunt. De Groenen willen altijd meer en sneller, voor de liberale FDP is het geen halszaak, en de SPD is als gezegd verdeeld. De coalitie maakt sowieso een jammerlijke indruk. De partijen vliegen elkaar permanent in de haren en bondskanselier Olaf Scholz (SPD) mist elk gezag.

De regering ruziet nu al maanden over de opstelling van de begroting. En als er na veel vijven en zessen een akkoord lijkt bereikt, komt er alsnog een kink in de kabel, omdat volgens minister van financiën Christian Lindner (FDP) toch meer bezuinigd moet worden dan voorzien.

Nu heeft Lindner de steun aan Kiev ontdekt als bezuinigingspost. De minister stelt voor de steun te halveren: van 8 naar een kleine 5 miljard. De rapen waren gaar. De grootste oppositiepartij, de conservatieve CDU/CSU, riep ‘uitverkoop’. En ook de Groenen en een paar prominente SPD-ers vonden dat de regering een ‘verkeerd signaal’ afgaf. ‘Juist nu Oekraïne in Rusland in het offensief gaat en steun hard nodig heeft, dreigt Duitsland het te laten afweten’, aldus Michael Roth (SPD), binnen zijn partij de grootste, en tamelijk eenzame, voorvechter van steun.

Scholz bestrijdt dat zijn regering Kiev in de steek laat. Hij verwijst naar een EU-plan om de steun aan Oekraïne te financieren uit de rente van in het Westen ‘bevroren’ Russisch kapitaal. Dat plan heeft nogal wat voeten in de aarde en niemand weet wanneer de beoogde 50 miljard vrijkomt. De kanselier wordt er nu van verdacht dat hij het gebruikt als alibi om de hand op de knip te kunnen houden.

Dat is niet zo vreemd omdat Scholz zich de laatste maanden probeert op te werpen als ‘vredeskanselier’. Volgende maand vinden in drie oostelijke deelstaten belangrijke verkiezingen plaats. Die verkiezingen kunnen beslissen over het lot van zijn regering. In Brandenburg, Saksen en Thüringen dreigen de coalitiepartijen weggevaagd te worden. De FDP komt niet over de kiesdrempel van 5 procent en de Groenen en zelfs de SPD zitten er krap boven. De extreemrechtse AfD dreigt de grote winnaar te worden en de AfD is net als veel Oost-Duitse kiezers tegen de steun aan Oekraïne en pro-Poetin. Er is ook nog een links-populistische club, het Bündnis (verbond) Sahra Wagenknecht (BSW), een (ex-)communiste die de partij naar zichzelf heeft vernoemd. Het BSW is net als de AfD pro-Poetin en tegen hulp aan Kiev. Volgens de peilingen is BSW ook groter dan SPD en Groenen.

Om het nog verwarrender en gecompliceerder te maken wil ook de CDU-premier van Saksen tegen de zin van zijn partij een einde van de hulp aan Kiev. Zijn partij ligt in de laatste peiling nek aan nek met de AfD en hij ziet dit kennelijk als de enige manier om aan de macht te kunnen blijven.

Maar de grootste zorgen zijn voor Scholz. Volgend jaar september zijn er Bondsdagverkiezingen en binnen zijn eigen SPD groeit de twijfel of Scholz de juiste lijsttrekker is. Dat zal er na een zeperd in het oosten niet beter op worden. Voor steeds meer sociaaldemocraten is minister van defensie Boris Pistorius de veel betere kandidaat. Pistorius is van het no nonsense-type en volgens de peilingen de populairste politicus van het land. Hij is een uitgesproken voorstander van meer geld voor defensie en steun aan Oekraïne. Daar kunnen de meeste Duitsers zich in vinden, maar ligt slecht bij zijn linkse partijvrienden. Dat hij Scholz zal vervangen, is dus geen uitgemaakte zaak,

Als een coalitie op haar tandvlees loopt, kan ze er een punt achter zetten of voort blijven modderen. Meestal kiezen ze uit angst voor een afstraffing bij verkiezingen voor het laatste. Volgens het principe van de allerkleinste gemene deler zullen ze de boel tegen de klippen op bij elkaar proberen te houden. Dat is waar Kiev hoop uit kan putten. Het valt niet uit te sluiten dat de coalitie toch een compromis over de steun in elkaar weet te flansen. Lindner heeft al laten weten ‘bereid te zijn tot een gesprek’. Het kan dus nog met een sisser aflopen. Maar intussen heeft Berlijn zich weer eens volledig onnodig voor schut gezet.