De Chinese president Xi Jinping zou volgens de VS overwegen Vladimir Poetin wapens te leveren. De vriend voor het leven in Moskou heeft het moeilijk. De oorlog met de Oekraïne is uitgelopen op een fiasco. Het werd geen Blitzkrieg met triomfantelijke intocht in Kiev maar een uitputtingsslag a la de Eerste Wereldoorlog. Het Westen stortte niet in elkaar en blijft Kiev steunen. En tot overmaat van ramp raakt Poetin nu door zijn wapens en munitie.
Als de onthullingen van de Amerikanen kloppen, en dat is meer dan waarschijnlijk, staat Xi voor een dilemma. Als hij geen gehoor geeft aan Poetins verzoek, zou deze de oorlog kunnen verliezen. Doet hij het wel, riskeert hij verdere escalatie van de toch al gespannen relatie met Washington.
Toen de oorlog uitbrak, had Xi waarschijnlijk graag gezien dat Poetin snel de overwinningsparade in Kiev zou afnemen. Hun autocratische vriendenverbond had het Westen getoond dat hun systeem superieur is aan de democratie. Dat is iets waar dictators altijd prat op gaan: hun ongeëvenaarde wijsheid en daadkracht die tegenover de eigen bevolking hun dictatuur rechtvaardigen.
Als Poetin zichzelf en de kwaliteit van zijn leger onverhoopt zou overschatten en zou stuiten op onverwacht heftig Oekraïens verzet en Westerse eengezindheid, was er nog altijd plan B. De oorlog moest lang duren. De Chinees-Russische relatie is van oudsher niet vrij van soms hoogoplopende conflicten. Ondanks de ideologische verwantschap ging het ook altijd om wie het alfadier op de apenrots was. Lange tijd was dat Rusland, alias de Sovjet Unie, maar nu is dat onmiskenbaar China. China is de supermacht die Rusland niet meer is. En die machtsverhouding wordt bevestigd als Poetin bij Xi moet aankloppen voor economische en militaire steun.
Daarnaast had een langdurige oorlog ongetwijfeld zijn uitwerking op de Westerse eensgezindheid. Tot ieders verrassing, niet in de laatste plaats in het Westen zelf, houdt het de rijen nog steeds gesloten. De hoge energieprijzen en inflatie hebben de steun aan Kiev in Europa (nog) niet ondermijnd. Dat was vooral te danken aan de enorme hulppakketten voor de eigen bevolking en het bedrijfsleven. Dat kostte miljarden en is niet voor herhaling vatbaar. En dat roept de vraag op: hoe lang kan Europa de steun volhouden als van de bevolking daadwerkelijk offers worden gevraagd?
De onmisbare kracht van het Westen is ook nu zoals altijd de VS. De Democraten van president Joe Biden hebben Kiev tot nog toe met wapenleveranties en economische steun overeind gehouden. Maar volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen en die werpen hun schaduw vooruit. Bij de Republikeinen nemen de anti-Kiev geluiden in volume toe. De belangrijkste leiders ondersteunen nog steeds het pro-Kiev-beleid van Biden, maar het tweede garnituur eist steeds vaker en luider: geen ‘blanco cheque’ meer voor de Oekraïne. Dat zal tijdens de verkiezingscampagne niet minder worden.
Xi heeft dus goede gronden om aan te nemen dat die Westerse eenheid op den duur vermoedelijk zal afbrokkelen en mogelijk uit elkaar zal vallen.
Hoe bang moet hij vanuit dit perspectief zijn voor sancties als hij Poetin wapens gaat leveren?
De positie van China is in dit opzicht onvergelijkbaar met die van Rusland. Rusland is een derderangs economie, helaas met kernwapens. China is de tweede economie ter wereld. De Westerse, vooral Amerikaanse, en Chinese economieën zijn zo met elkaar verweven dat de Britse historicus Niall Ferguson (echtgenoot van Ayaan Hirsi Ali) ruim 15 jaar geleden het begrip ‘Chimerica’ in omloop bracht. Dat was toen al overdreven. Nu hoor je vaak over de ‘ontkoppeling’ van de economieën maar als dat ooit gebeurt, en in hoeverre, is het een kwestie van de lange adem. China is en blijft een onmisbare schakel in de wereldhandel met zijn gigantische afzetmarkt en hoofdrol in vitale toeleveringsketens.
(Laatst zag ik op de Duitse tv een reportage dat de energietransitie niet mogelijk is zonder essentiële Chinese onderdelen. De zonnepanelen komen vrijwel allemaal uit China net als de rotorbladen en batterijen van de windmolens).
Sancties zullen Xi dus vermoedelijk niet uit zijn slaap houden.
Als deze factoren vormen de achtergrond van wat sinologen en andere experts Xi’ grote project noemen: de inlijving van Taiwan. En hier komt Xi’s dilemma in het spel.
De invasie van Taiwan zou in 2027 moeten gebeuren, aldus de CIA. Daarmee riskeert Xi een oorlog met de VS. Biden heeft herhaaldelijk laten weten dat de VS Taiwan zal verdedigen. Of Washington Taiwan geopolitiek en economisch van zodanig belang vindt om tot (gewapende) actie over te gaan, is voor Xi de alles beslissende vraag. Anders dan met betrekking tot de oorlog in de Oekraïne kan hij niet rekenen op verdeeldheid in Washington. De Demoraten en Republikeinen steken elkaar momenteel de loef af over wie zich de grootste ‘China-havik’ mag noemen. Dat is nu nog retoriek maar de recente geschiedenis, de oorlogen in Vietnam, Afghanistan en Irak, leert dat daden dan niet lang achterblijven.
Is Xi bereid dat risico te nemen? Hoe de besluitvorming in Beijing loopt, weet niemand met zekerheid. Xi kan redeneren dat wapens voor Poetin de oorlog in de Oekraïne verlengt en dat daarmee de kans op Westerse verdeeldheid toeneemt. Aan de andere kant dreigen wapenleveranties de toch al hitsige anti-China-stemming in de VS nog verder op te lieren.
Volgens sommige Xi-ologen zou de president ervan uitgaan dat een confrontatie met de VS sowieso onvermijdelijk is en dat wie het tijdstip daarvan bepaalt, het initiatief en momentum heeft. Om die reden zou hij kunnen besluiten Poetin van wapens te voorzien. Het is een gok, en zoals de vriend in Moskou aan den lijve ondervindt, kan zo’n gok faliekant verkeerd uitpakken.
9 maart 2023 op 12:24
Troebel water, hoewel sommige zaken wel een beetje voorspelbaar zijn.
China mag natuurlijk gerust de tweede economische macht ter wereld blijven van vele inclusief de Verenigde Staten, maar meer ook niet.
Dat de Amerikanen er vanuit gaan dat Oekraïne voor het einde verkiezingen ‘opgelost’ is, is duidelijk.
En dat zou mooi zijn voor vele.
Trump heeft al aangekondigd dat het ’24 uur’ nodig heeft het probleem Oekraïne, ik ben bang dat die dat doet met wat schoten voor de boeg om het zo maar te zeggen richting Rusland.
Dat die Chinezen dan ook begrijpen hoe men de zaken wenst op te lossen indien men andere ideeën heeft, zal ook Xi Jinping duidelijk zijn.
Stand van zaken dan de komende vijftig jaar.
* 1 Verenigde Staten samen met EUropa
*2 China
*3 Bevriende naties
*4 De rest
*5 Rusland