Joe Biden is er weer in geslaagd verwarring te zaaien. Tijdens zijn rondgang langs de bondgenoten in het Verre Oosten leek de Amerikaanse president  afstand te nemen van het huidige Taiwan-beleid. Op de vraag van een journalist zei hij dat de VS Taiwan zullen verdedigen bij een Chinese aanval. Onmiddellijk gingen de duiders aan het werk. Was dit een strategiewijziging? Was het een verbale uitglijder, de zoveelste, een specialiteit van de president? Of was het geen van beide? In dat laatste geval zou het gaan om niet meer dan een herformulering van het bestaande beleid.

Washington laat sinds jaar en dag in het midden of ze militair zullen ingrijpen als Beijing Taiwan aanvalt. De Chinezen worden in het ongewisse gelaten en moeten zich afvragen of een invasie het risico van een oorlog met de VS waard is. Dat heet strategische dubbelzinnigheid. Tot nu toe werkt het. Beijing beperkt zich tot periodiek wapengekletter en dreigementen. Van tijd tot tijd wordt de druk opgevoerd met militaire oefeningen en schendingen van het Taiwanese luchtruim. Als president Xi Jinping daarmee de Taiwanezen wil intimideren, slaagt hij daar nauwelijks in. De Taiwanezen zijn tevreden met hun democratie en voelen weinig voor inlijving bij het steeds totalitairder wordende moederland.

Kortom, een koerswijzing lijkt op het eerste gezicht niet nodig en dus niet verstandig. Moeten we de uitspraak dan maar bijschrijven in het grote boek van Bidens ‘versprekingen’? Bagatelliseren en zand erover, besprenkeld met wat sussende geluiden van diplomaten dat hij het niet zo had bedoeld?

Uit die hoek komt ook optie drie: Biden zou in feite niets nieuws hebben gezegd. Het was dezelfde strategische dubbelzinnigheid maar nu wat sterker aangezet.

Dat zou aannemelijk zijn geweest als Biden zijn woorden niet van een dwingende context had voorzien. Biden verwees uitvoerig naar de Russische aanval op de Oekraïne. Xi moest weten dat hem hetzelfde lot zou treffen als zijn Russische vriend voor het leven als hij Taiwan zou aanvallen. De westerse wereld zal hem net als Vladimir Poetin met de nek aankijken. Het hele arsenaal van sancties, isolement, veroordelingen in de VN, zal in stelling gebracht worden. Dat zei Biden niet met zoveel woorden maar de boodschap was duidelijk.

Of Xi daarvan schrikt, kun je je afvragen. Xi vertoont net als Poetin steeds meer symptomen van de autocratische ziekte. Hij is een alleenheerser die tot in zijn laatste vezels overtuigd is van het eigen onaantastbare gelijk. Voor zover ze er ooit waren, hebben onafhankelijke adviseurs de zak gekregen en zijn vervangen door ja-knikkers. Dat heeft op den duur funeste gevolgen, zoals de Chinezen nu door het onmenselijke zero-covid beleid aan den lijve moeten ondervinden. De halve bevolking zit in huisarrest met ultra streng regime omdat Xi uit prestige overwegingen weigerde de veel effectievere westerse vaccins in te kopen.

Behalve de context moeten we ook de lokatie van Bidens uitspraak in aanmerking nemen. Hij zei het in Seoul en herhaalde het in Tokio, de belangrijkste bondgenoten in de regio. Voor de Zuid-Koreanen en Japanners is het een bevestiging dat de VS zijn verplichtingen niet laat versloffen. Beijing blijft voor Washington de grote rivaal. Momenteel gaat de aandacht vooral uit naar de Oekraïne maar dat is opgedrongen door Poetins oorlog. De crimineel in het Kremlin mag geen vrijbrief krijgen voor verdere avonturen. Maar Oost-Azie is en blijft voor Biden de topprioriteit.

Het is een Amerikaanse traditie om de wereld op te delen in goed en slecht volk. Dat is niet zoals regelmatig wordt verondersteld, uit naïviteit, al speelt dat inderdaad wel eens een rol. Het vereenvoudigt de verhoudingen in een complexe wereld en buitenlands beleid is daardoor makkelijker te verkopen aan de kiezers. President Ronald Reagan (1980-’88) noemde de Sovjet Unie het Rijk van het Kwaad zodat ze ook in Tennessee begrepen met wie ze te doen hadden. Maar dat betekende niet dat Washington zich daar consequent aan houdt of aan kan houden. Een supermacht doet ook zaken met weinig frisse regimes als de omstandigheden daartoe nopen. ‘Hij is een rotzak maar onze rotzak’, aldus president Franklin Roosevelt (1933-’45) ooit over een ‘bevriende’ dictator.

Biden heeft bij het begin van zijn presidentschap zijn eigen tweedeling gemaakt. Bij hem gaat het om een confrontatie tussen democraten en autocraten. In het goede kamp zit het Westen met zijn bondgenoten. Xi en Poetin zijn de bad guys en dat heeft Biden nog eens bevestigd door Taiwan op een lijn te stellen met de Oekraïne.

Voor wie het nog niet wist of wilde weten, zal het onderhand duidelijk zijn: de Tweede Koude Oorlog is nu definitief uitgebroken. De grootmachten hebben elkaar  na de Val van de Berlijnse Muur in 1989 30 jaar min of meer met rust gelaten. Dat was niet het einde van de geschiedenis, maar in elk geval een onderbreking. Gedurende die jaren was de VS de enige supermacht en de rest van de wereld schikte zich daar in, al dan niet met tegenzin. Dat is historisch gezien uitzonderlijk en duurt zelden lang. De gevestigde macht, de VS,  krijgt onherroepelijk concurrentie van een opkomende macht, in dit geval China. Hoe lang die machtsstrijd gaat duren en hoe ze afloopt valt met geen mogelijkheid te voorspellen. Alleen dat we afscheid zullen moeten nemen van oude zekerheden en illusies. En dat is het stadium waarin we nu zitten.