Rechts van ons zal nooit een partij van enige betekenis  opduiken, pochte de Duitse CSU-leider Franz Josef Strauss ooit. Het is de vraag of hij dat nu nog zou zeggen. (Als hij daartoe de mogelijkheid had, want Strauss overleed in 1988). In zijn eigen land zetelt intussen de behoorlijk rechts-populistische AfD. En in Nederland is het nog veel erger.

Wij hebben hier maar liefst vier partijen die radicaler zijn dan de toch vrij beschaafde Strauss voor mogelijk gehouden zou hebben: PVV, FvD, BBB en JA21. Het meest extreemrechts is wel de partij van Geert Wilders. Al jaren is zij de grootste formatie in deze donkerbruine hoek.

Ooit was de PVV zelfs even (gedoog)partner van een kabinet. Heel veel zegenrijks voor zijn electoraat wist Wilders toen niet te bereiken. Maar hij slaagde er na de val van het kabinet wel in iedereen de schuld te gegeven behalve zichzelf. Dat is namelijk een belangrijk kernmerk van dit soort partijen. Als ze mislukken heeft altijd de Boze Buitenwereld het gedaan. Enige zelfreflectie is ze vreemd.

Sindsdien heeft de PVV zich weten te handhaven. Weliswaar met minder zetels dan ze er ten tijde van haar regeeravontuur had, maar niettemin. Volgens sommige peilingen is zij op dit moment zelfs de grootste partij van het land. Toegegeven: met nauwelijks meer dan 20 zetels. Maar wat wil je ook in een parlement met zoveel partijen?

Beschaafd kun je de PVV niet noemen. Wilders doet ook geen enkele poging een ander electoraat te trekken dan de tokkies wier geestelijke voorman hij is.  Veel groter dan nu zal zijn partij waarschijnlijk nooit worden. Wat geeft het? Wilders heeft een goedbetaald baantje, zijn bewaking geschiedt op overheidskosten en alternatieven zijn er niet. Niet echt, tenminste.

Op Wilders of zijn kornuiten kan een zichzelf respecterende Nederlander dus niet stemmen. Op welke populistische partij dan wel?

Een paar jaar geleden leek Forum voor Democratie een interessante gegadigde. Partijleider Thierry Baudet had gestudeerd, sprak een mondjevol potjeslatijn en speelde zelfs een aardig mopje piano. De Provinciale Statenverkiezingen van 2019 waren een triomf voor FvD. Helaas koos de Uil van Minerva daarop niet het luchtruim, maar begon hij met ruziemaken en wappie-onzin uitkramen. Zoveel onzin dat iedereen gillend wegliep. Nou ja, iedereen… Forum heeft nog een beetje aanhang over. Maar de vrees dat deze partij bij de aanstaande Statenverkiezingen alsnog als grootste eindigt is  ongegrond. Baudet is af. Hij schijnt het alleen zelf nog niet te beseffen, te oordelen naar zijn uitlatingen.

Na Baudet kwam de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas. Beschaafd rechts? Volgens mij is dat onmogelijk als je je voornaam op zijn Engels uitspreekt en je als twitteradres Lientje67 hanteert. En al helemaal als je om je verkiezingsoverwinning te vieren in Deventer op een tractor stapt om je naar het Binnenhof te begeven. Volledig zonder aanhang is Lientje67 overigens niet. Ze steeg virtueel naar een zeteltje of 15 en leek de grootste partij in de senaat te zullen worden. Maar ze blijkt te vroeg gepiekt te hebben. Volgens een peiling van EenVandaag is ze alweer op weg naar de uitgang.

JA21 dan, dat zich van FvD afsplitste omdat sommigen de racistische uitlatingen van de Grote Leider al te ver vonden gaan? Partijleider Joost Eerdmans (trouwharig bijgestaan door senator Annabel Nanninga) zou het gat op rechts beschaafd gaan vullen, kondigde hij een paar jaar terug aan.

Sindsdien hebben we tamelijk weinig van JA21 vernomen. Misschien huldigt Eerdmans het principe dat je beter je mond kunt houden als je niks bijzonders te vertellen hebt. Of misschien is hij wel bang voor afsplitsingen. Zelf is hij al van een stuk of vijf partijen lid geweest, dus hij weet waarover hij het heeft. In de polls doet hij het niet slecht. Wellicht slaagt hij erin die positie bij de provinciale (dus senaats)verkiezingen uit te bouwen. Maar of je dan van beschaafd rechts mag spreken? ‘Beschaafd’ en ‘populisme’ lijken mij termen die elkaar uitsluiten.